O peso dos roles de poder e a violencia de xénero no matrimonio
Afonso Becerra de Becerreá
Ben está o risco de asumir asuntos espiñentos e complicados de tratar na escena.
Ao pouco de comezar, Unhas poucas picadelas convértese nunha pedra gris que pesa sobre a atmosfera de traxedia. O palco amósanos unha relación de parella convencional, un matrimonio heterosexual, como algo de alento tráxico.
A vida cotiá e o seu encaixonamento na rutina redutora dos roles non igualitarios de parella cheira a rancio, malia a súa desgraciada actualización constante. A idea de progreso social choca estrepitosamente cos roles de xénero nos que se estandariza a desigualdade, desde o fogar ata a empresa.
En Unhas poucas picadelas os grises escenográficos (moqueta do chan que se eleva a parede de fondo, mesa e cadeiras con ángulos visuais deformados) enmarcan unha relación tamén gris, de trazos funestos. O chan vólvese parede e as paredes apreixan contra o chan. O peso da traxedia séntese no deseño da iluminación e na concepción escenográfica, pero tamén na coherencia do emprego do estilo interpretativo actoral.
O marido viril, interpretado por Machi Salgado. A ama de casa doce e submisa, interpretada por Casilda Alfaro. A narradora, que é voz da radio, voz epistolar da amiga, quizais reduto coral da antiga traxedia… interpretada por Pepa Barreiro. Encaixonamento de perfís ríxidos e inflexibles abocados á desgracia.
A miseria humana, as dependencias económicas, o papel das nais na educación dos fillos varóns e a perpetuación dos roles de xénero… A mestura desacougante entre o sexual e o violento, entre as leves faiscas eróticas e as inmobilizantes acometidas tanáticas. As accións dos personaxes, igual que as formas que os envolven, xeran un peso tráxico sobre a atmosfera escénica.
Machi Salgado e Casilda Alfaro fan cribles os difíciles roles de verdugo e vítima, nun realismo de arestas teatralizantes sutís. Unhas arestas estilizadas que, desde a dirección escénica, amosan unha vontade de afiar o coitelo ata o límite. Ao mesmo tempo que se fai dixerible pola distancia teatralizante das convencións espectaculares que non disimulan, senón que amosan, o xogo do teatro.
Esta vontade, ademais das arestas no estilo interpretativo realista, tamén se fai explícita no emprego dos elementos escenográficos: a mesa como porta do fogar ou como leito, as patacas invisibles que xiran nas mans de Casilda á beira do coitelo…
A tradución de Xosé Manuel Pazos Varela é brillante porque traballa con actos locutivos de concisión afiada e, á vez, consegue un rexistro de fala popular fluído, sen renunciar á fraseoloxía máis patrimonial da nosa lingua.
Unhas poucas picadelas de Laila Ripoll
Dirección escénica: Etelvino Vázquez
Elenco: Casilda Alfaro (ELA), Machi Salgado (EL), Pepa Barreiro (VOZ).
Escenografía: Pablo Giráldez “O Pastor”
Vestiario: Julia Abal
Iluminación: Salvador del Río
Música: Anxo Graña
Tradución: Xosé Manuel Pazos Varela
Produción: Teatro de Ningures
Auditorio Municipal de Cangas, 6 de marzo de 2016.
