Eros e civilización
| Roi Vidal Ponte |
Houbo un tempo no que as historias eran contadas con graza. O importante non era de onde viñan nin a onde se dirixían as personaxes, senón que a súa singradura favorecese as peripecias. As historias, en realidade, eran sempre as mesmas, e podíanse contar cos dedos dunha man. Cando hoxe alguén se remite a ese tempo e a esas historias, é alcumado de clásico. Se o fai con afán lúdico e vangardista, de neoclásico. Se o afán é experimental e autoconsciente, de postmoderno.
Quico Cadaval é o noso director máis neoclásico. Ninguén coma el é quen de se excitar co verbo requintado de Cunqueiro ou de inventar unha actualización humorística do Edipo de Sófocles. É tamén un dos directores que máis importancia lle dan á literariedade da literatura dramática, pois para el a palabra é creadora de mundos, pero en ningunha produción anterior a esta lle dera Excéntricas tanta cabida á súa obsesión pola palabra literaria e pola arte de contar historias.
O espectáculo parte dunha orixinal dramaturxia que teatraliza o argumento da novela de Denis Diderot, de xeito que todo o que vemos é unha sorte de ensaio dunha representación teatral. É o tamén clásico distanciamento brechtiano que, apoiado nesta ocasión nunha escenografía construtivista e nun vestiario actual (agás no contraste cómico co disfrace do músico), evidencia o carácter artificioso do feito teatral e anima os xogos actorais do elenco, especialmente cando se trata, como aquí, de representar unha mesma escena con estilos diferentes.
Para Jacques todo o que acontece no mundo está xa escrito no ceo. Se a existencia é algo que nos pasou, a creatividade reservámola para cando temos que narralo. Na versión de Excéntricas o metateatro e eses xogos xestuais propios dos comediantes populares do pasado, dirixidos e actuados con mestría e elegancia renacentista, inciden na idea de que o que importa non é tanto o que se conta se non como se conta.
A ausencia de Evaristo Calvo deixa paso a un Marcos Orsi que medra nos momentos máis histriónicos e que deixa demasiado peso a un Vitor Mosqueira acostumado a desenvolver a súa hábil inventiva física nun segundo plano: sobrancea no recordo a escena na que Mosqueira lle dá a vida a María Casares dunha maneira absolutamente xenial. Pola súa parte, María Costas canta e fala con claridade e sinxeleza nunha sólida actuación na que fai gala dunha excepcional dicción e dunha agradable naturalidade; mentres que Piti Sanz, responsable do espazo sonoro executado en directo con alicerces rococós, arranxa as súas esporádicas intervencións interpretativas cunha vergonza entrañable.
Aínda que o espectáculo non ten a forza textual do ciclo irlandés da compañía nin a comicidade propia de Mofa e Befa, ofrece un visionado agradable, por máis que ao principio o exceso de narratividade o faga parecer aburrido. É unha boa maneira de se achegar de xeito teatral á obsesión de Cadaval pola arte de contar historias, que aquí pasa do contacontos unipersoal ao elenco actoral con fluidez e enxeño, e que engade, neste caso, fortes cargas dun erotismo debidamente racionalizado que, como se fose unha metáfora da estética xeral do espectáculo, lle confire máis centralidade ao verbo que á carne.
Os amores de Jacques o Fatalista de Denis Diderot
Adaptación e Dirección: Quico Cadaval
Axudante de Dirección: Evaristo Calvo
Elenco: Víctor Mosqueira, Marcos Orsi, María Costas, Piti Sanz
Espazo Escénico: Marcelino de Santiago, “Kukas”
Deseño de Iluminación: Octavio Mas
Dirección Musical: Piti Sanz
Vestiario: Vaello
Axudante de Produción: Efrén G. Pedrero
Produción: Rubén G. Pedrero
Teatro Principal, Santiago de Compostela, 10 de marzo de 2016.
