Códigos e rupturas
| Manuel Xestoso |
| Foto: Andrej Uspenski |
Toda biografía é unha ficción, sen excluír as autobiografías. Teoricamente, Wayne McGregor baseouse na secuenciación do seu propio xenoma para proxectar Autobiography, e inspirouse nos vinte e tres pares de cromosomas resultantes para realizar vinte e tres escenas que, sometidas a un algoritmo informático, se ordenan de forma diferente cada noite, de xeito que o espectáculo sempre é diferente en cada función. A idea que subxace é que cada célula do noso corpo contén todo o noso pasado e mesmo podería predicir o noso futuro, o cal podería abrir a porta a ese determinismo biolóxico (defendido con paixón por científicos como Edward O. Wilson) que xustifica fenómenos tan desagradables como o racismo, o machismo ou, en xeral, a desigualdade social.
Afortunadamente, o espectáculo creado por McGregor móvese máis cara ás teorías que contemplan a evolución como unha interacción entre os xenes e o medio, no caso dos humanos entre a herdanza xenética e o medio social. Ou entre a formulación teórica dunha coreografía e a práctica dos bailaríns. O máis interesante de Autobiography responde, precisamente, a esa interacción entre técnica e experiencia: cada unha das seccións aborda un elemento diferente da vida humana –mundo, natureza, nutrición, instinto, traballo, sono…–, que, aínda renunciando a toda narrativa, non prescinde da figuración, suxerindo así a posibilidade de historias que poderían atinxir, en certa medida, a calquera de nós.
O léxico de McGregor é eminentemente contemporáneo, pero a súa sintaxe é clásica. Dende o primeiro número, “Avatar” –que lembra a súa coreografía de 2009, Limen– decatámonos de que a rapidez doutras coreografías súas esta aquí matizada por un sentido do íntimo que suaviza a forza sen renunciar a unha esixente precisión técnica. A partir de aí, a sucesión de dúos, tríos e números nos que participa todo o corpo de baile conducen cara a unha poética espacial –esplendidamente enmarcadas pola iluminación e, sobre todo, pola música de Jlin– que revela a experiencia humana como un xogo de impulsos e inercias que nos aproximan e nos afastan: de códigos que se respectan e se rompen, dando lugar a múltiples combinacións.
Esa deconstrución do clásico permite abalar entre o brisé volé e a imitación do simio, o cal lle outorga un sentido a esa comprensión do corpo como arquivo que se deriva da exposición. E todo é posible, obviamente, grazas á excelencia dos bailaríns, que executan cunha abraiante mestura de experiencia e invención: a liquidez de certas pasaxes contrasta coa axitación eléctrica dalgunhas rupturas do código clásico onde a pegada de Merce Cunningham resulta máis que evidente.
Toda esa inventiva e intelixencia coréutica, xunto a unha produción impecable, crean un espectáculo ateigado de interese e de momentos extraordinarios, aínda que algunhas decisións operan en contra da profundidade que podería ter acadado. A aleatoriedade coa que se presentan os números, por exemplo, non beneficia o ritmo en absoluto –polo menos na combinación que vimos a noite da función do GUIdance, xa que todas son diferentes– e desorientan bastante a lectura que se podería facer da totalidade. E as crípticas alusións ao que parecen ser experiencias persoais, réstanlle calado e consistencia ao relato.
Mais sempre cabe apreciar a rigorosa tentativa de explorar a arquitectura da experiencia humana, a penetrante beleza que pode emerxer da súa observación.
Autobiography de Wayne McGregor
Concepto e dirección: Wayne McGregor
Coreografía: Wayne McGregor en colaboración cos bailaríns
Elenco: Rebecca Bassett-Graham, Jordan James Bridge, Travis Clausen-Knight, Louis McMiller, Daniela Neugebauer, Jacob O’Connell, James Pett, Fukiko Takase, Po-Lin Tung, Jessica Wright
Música: Jlin
Escenografía e proxeccións: Ben Cullen Williams
Deseño de iluminación: Lucy Carter
Vestiario: Aitor Throup
Dramaturxia: Uzma Hameed
GUIdance – Festival de Dança Contemporânea. Centro Cultural Vila Flor, Guimarães. 1 de febreiro de 2018.
