Tiranía das emocións
| Manuel Xestoso |
Pippo Delbono leva moito tempo facendo obras que combinan o teatro, a danza, a performance e o carnaval. Pero, en realidade, onde reside o atractivo das súas montaxess é na apelación ao sentimental, que no seu caso sempre se mostra dende a potencia da súa figura como showman e contador de historias e dende a singularidade dunha troupe que foi montando cos anos e que inclúe ao seu inseparable Bobo –que naceu con microcefalia e que pasou 45 anos nun psiquiátrico–, Gianluca Ballarè –un antigo alumno da súa nai que padece a síndrome de Down– ou Nelson Lariccia –un antigo ‘sen teito’ a quen atopou cando aínda vivía na rúa.
Con estes vimbios, Delbono foi quen de construír espectáculos que abordaban temas sociais de calado –Tempo degli assassini, La Menzogna– combinando o recurso ao sensible cunha linguaxe que confía máis no corpo que no texto e que procura un camiño case relixioso de recuperación de emocións como a dor, o medo ou a rabia para expresar a insatisfacción co estado das cousas.
Nas súas últimas obras, porén, esa rabia que conduce á revolta foi perdendo protagonismo en favor dunhas preocupacións de orde máis existencial que, en mans desa invocación á solidariedade emocional, rematan por caer nun discurso máis próximo á autoaxuda que a un desafío artístico penetrante. La gioia é un paradigma desta deriva.
Escoitar por enésima vez a historia dos seus acompañantes –confinados a un plano máis ben decorativo–, contemplar como se crean uns cadros visuais que apuntan a unha estética máis ben kitsch, ou asistir a unha sucesión de escenas cuxo fío condutor é un relato fragmentario cuxa coherencia dista moito de ser solvente, converte esta función nunha caricatura do que Delbono ofrecía noutros tempos.
Dentro desta impresión xeral de rebaixas segue presente a habelencia para crear imaxes visuais de impacto, a graza dalgunhas intervencións do elenco, o uso dalgúns símbolos que se perverten con certa intención. Pero a sensación xeral é a dun exercicio escénico que non atopa o seu camiño porque, en realidade, non ten nada que dicir verdadeiramente pertinente sobre o tema da alegría, nin sobre ningún outro.
O autor deféndese antes do ataque explicando que hai “algúns buracos negros” no espectáculo: non parece confiar moito no propio traballo e, de novo, recorre aos sentimentos para xustificarse. Igual que cando ironiza sobre a “obstinación” do público alemán por “entendelo todo”: a vida é imposible de entender, argumenta. E si, é certo que a vida non ten un guión, pero a arte existe precisamente para iso, para atoparlle un sentido que vaia máis alá da tiranía das emocións do momento.
La gioia, de Pippo Delbono
Director: Pippo Delbono
Elenco: Dolly Albertin, Gianluca Ballarè, Bobò, Margherita Clemente, Pippo Delbono, Ilaria Distante, Simone Goggiano, Mario Intruglio, Nelson Lariccia, Gianni Parenti, Pepe Robledo, Zakria Safi, Grazia Spinella.
Composición floral: Thierry Boutemy.
Música: Pippo Delbono, Antoine Bataille, Nicola Toscano.
Iluminación: Orlando Bolognesi.
Son: Pietro Tirella.
Vestiario: Elena Giampaoli.
Atrezzo: Gianluca Bolla.
Festival de Almada. Escola D. Antonio Costa. 12 de xullo de 2018.
