Convidamos a A Panadaría a escribir un artigo de opinión para esta columna de A Casa Colorida, artigo co que inauguramos unha serie periódica de colaboracións alleas á redacción da Erregueté mais totalmente pertinentes para esta que é a “casa” de todes, onde poder expresar a maior diversidade de voces posíbel.
Hai uns días, no marco do seu 41º congreso estatal, o PSOE aprobou unha emenda na que decidía eliminar o Q+ das siglas LGTBIQ+ polo seu “significado misóxino, ultraliberal e antifeminista”. Neste heteroxéneo paraugas de siglas, a letra Q fai referencia á palabra inglesa queer, o espazo para es desviades, es rarites, es disidentes. O símbolo plus que lle prosegue é algo moi ilusionante, o recoñecemento do noso colectivo de que as identidades e orientacións están en continua reformulación e movemento, a apertura ás disidencias que están por vir, unha fiestra cara ao futuro. Que as feministas conservadoras do partido socialista (podemos seguir chamándolles feministas?) consideren misóxino, ultraliberal e antifeminista a utopía, abrir a casa de todes ás máis cuestionadas, violentadas e maltratadas non parece outra cousa que unha perrencha por conservar o seu lugar privilexiado, un golpe de pan reseso na mesa.
Non hai dúbida de que o reseso habita tanto nos feminismos como no LGTBIQ+ (como poden algúns grupos de gais aplaudir a Israel en Eurovisión cando todas sabemos que é un estado xenocida?) e tamén, claro, no teatro galego que este ano deixou algunhas propostas escénicas coas que algúns compañeiros maricas se sentiron atacados polo seu humor homófobo e así o contaron nesta sección da Erregueté. Realmente non se sentiron atacados. Foron atacados. Sábeno porque levamos vivindo a discriminación, as mofas e a violencia desde que nacemos ata o día de hoxe e temos un máster en recoñecer os sitios onde non somos benvidas.
Igual que unha persoa pode ser racista, machista ou homófoba, tamén os partidos políticos, os discursos, os coches ou mesmo un xersei responden a unha lóxica patriarcal. O teatro galego sería entón un “señoro”, un deses cuñaos cos que vos ides atopar nalgunha cea de Nadal que din que son feministas porque teñen filla, nai “y me gustan las mujeres, me gusta el vino”. Isto percibímolo no que se presenta sobre as táboas cando asistimos, por exemplo, a unha función arredor do apoderamento das mulleres, pero no que o peso das escenas o teñen os homes, unha montaxe cunha protagonista lesbiana, pero no que escoitamos chistes lesbófobos ou unha peza que se vende como antirracista sen ninguén racializado no palco. Ver homes protagonistas e mulleres secundarias, corpos gordos ridiculizados ou un constante reforzo do binomio de xénero é habitual no noso teatro, mais tamén nos preocupa o que acontece detrás do pano cando asistimos a equipos artísticos con máis homes que a cúpula do G-20, a dinámicas de traballo de estrita orde xerárquica unidireccional e á complicidade co abuso de poder nos procesos de ensaio (xurdirá quizais algún día un #metoo do teatro galego?).
Nun intento por andar cos tempos non é dabondo con engadir desviades e remexer coma se isto fose unha serie dunha plataforma dixital, facendo check con cada personaxe “minoritario” que se insire no relato. Este “lavado rosa” faille mal ao feminismo e ao colectivo LGTBIQ+ porque banaliza e fagocita estes movementos como motores de cambio pola xustiza social e a defensa dos dereitos humanos. O teatro LGTBIQ+ (e o feminista, porque non deberiamos concibir separación posible) non é unha temática, é unha maneira de facer. Por iso que o teatro que nos move e conmove é un teatro no que reflexionarmos xuntes, un teatro aberto aos cambios, incómodo e provocador, que cree novos imaxinarios e sexa un espazo para poñer e poñernos en cuestión. Da autocrítica, por suposto, tampouco nos libramos nós que lembramos o noso espectáculo fundacional, PAN!PAN!, e recoñecemos que, sen ter esa intención, presentabamos daquela un personaxe dun indio construído a través dunha ollada racista, acumulando tópicos e exotizando as comunidades indíxenas norteamericanas. Non sería extraño que, nun tempo, revisemos As que limpan e recoñezamos que tamén nalgo metemos a zoca. O teatro é un camiño cara ao descoñecido, unha senda para seguir aprendendo e medrando.
Nestes momentos nos que vemos moitos dos nosos dereitos na corda frouxa, ollemos aos movementos disidentes co sistema sexo-xénero e aos feminismos e fagamos do noso teatro un teatro vivo que dinamite as relacións de desigualdade nos procesos de creación, que renove as historias que pensamos que merecen ser contadas, que abanee os vimbios do humor. Vaiamos na procura dun teatro máis colectivo e máis empático, no que se escoiten as opinións dos intérpretes durante o proceso; un teatro menos xerárquico, no que non se normalicen situacións de abuso e maltrato; un teatro que provoque a quen ten que provocar, no que a quen se ridiculice sexa ao racista, ao machirulo, ao explotador; un teatro de todes e para todes, con equipos artísticos e técnicos máis diversos. Probemos a artellar un teatro que non sempre faga rir ao cuñao da cea de Nadal pero que si que faga escachar coa risa ás maricas, trans, cabalonas, tolleitas, negras e xitanas ata que treman os cimentos do palco de butacas.
Este ano, na cea de Nadal, nós imos brindar pedindo un teatro galego no que riamos todes e tamén agradecéndolle ao vello 2024 que, entre todas as agonías que nos provocou, polo menos nos deixara xustiza para Samuel.
