O contador de historias fala moito. Pero esta vez promete que en vez de falar o que vai facer é bailar. Conta a historia do seu éxito como contador de historias. E nas súas palabras a denuncia aparece con sutileza, sen dramatismos, como apuntes necesarios e contextualizadores, que lle deixan o protagonismo a esa celebración da vida que é o baile. A historia do seu amigo percusionista. A do pai. A infancia no Congo. Fala pegado a micrófono e diante da pantalla do seu portátil. Cando baila, tamén narra. É como unha investigación antropolóxica. Recupera formas de baile ancestrais. Movementos espasmódicos. Ritmos hipnóticos. Repetición repetida.
A cousa avanza paseniño. É a danza a que conta unha historia. A propia concepción total do espectáculo está a narrar. Un espazo sonoro moi ben traballado, que xoga co estéreo e coa suma de texturas, anuncia o seu protagonismo. Hai un momento no que Linyekula entra nun círculo formado por seis focos dispostos sobre o chan. Proxectan a súa sombra sobre as paredes do teatro. Son unha fogueira máxica. Revélasenos entón a xustaposición entre o ancestral e o tecnolóxico.
De súpeto, hai unha segunda parte. Repite as mesmas palabras. Os mesmos bailes, na mesma orde. Mais a súa voz soa agora reproducida polo ordenador. O seu baile fai como un resumo e xúntase cos sons que xa escoitáramos con anterioridade. Desenchufa os focos da fogueira, nunha acción performativa que incide na xustaposición dos códigos: isto si que é tradición e modernidade. A banda sonora é agora pura acumulación. Todo se xunta para acabar pasando a un segundo plano no momento no que Linyekula xira o portátil para que poidamos ver as imaxes. fotografías do Congo, a pasaren dunha a outra co ritmo monótono da proxección de diapositivas automática do Power Point.
Ao carón da pantalla, continúan en pé os dous libros cos que Linyekula saíu a escena. Un é Pòetique de la relation, un dos ensaios do escritor antillano Edouard Glisant, que asimilou o influxo da negritude de Aimé Cesaire e a crítica anticolonialista de Franz Fanon para crear a súa teoría da crioulización como mestizaxe consciente de si mesma e contraria ao concepto excluínte do multiculturalismo. O outro é Sortir de la grande nuit, o libro no que o sociólogo camerunés Achille Mbembe denuncia a primacía dos intereses europeos e americanos en todo o continente africano na etapa postcolonial. Os libros estiveron todo o tempo aí. O bailarín non se referiu a eles. Pousounos no chan para que vísemos os seus títulos na capa, se cadra para que os anotásemos co gallo de procurar información ao chegarmos á casa. Deixóunolos aí e seguiu bailando. Como deixou aí, bailando, as fotos do Power Point a se reproduciren en bucle. Fotos privadas. O Congo. Os libros. O baile. O choque, frutífero, entre o vello e o novo. A importancia do contexto.
Foto: Óscar Corral
Por máis que asubiaba e empuxaba, o vento non conseguía romper os muros da Cidade da Cultura. Os seus esforzos entraban no recinto en forma de banda sonora improvisada a encher un silencio tan extenso como o deserto do Sáhara. Na escena, unha muller levaba toda unha eternidade a se mover coa velocidade propia das fantasmas. Outras foron entrando, sempre co paso relentizado, e enchendo o espazo cunha enerxía misteriosa, para acabar compoñendo un cadro pictórico de catro corpos entre caixa negra.
A quietude durou tanto que chegamos a pensar que todo ía rematar así. A música, tétrica e escura, do dodecafonismo aleatoriamente moderado do compositor polaco Witold Lutoslawski era o máis dinámico que podiamos esperar. Estabamos a asistir a un exercicio sublime de composición pictórica sobre o escenario. Os movementos lentísimos dos corpos das catro mulleres repartíanse o espazo cun agudo sentido da proxemia. Sempre baixo unha atmosfera opresiva, a súa danza semellaba repetir certa xestualidade cotiá, ofrecer algunha que outra máscara expresionista. A roupa a cubrir os corpos revelábase entón como elemento escénico fundamental. As siluetas eran modificadas polo exceso de teas, as saias longas e os panos do cabelo, até conformaren unha visión terrorífica. Eran bailarinas ou bruxas? Eran os seus movementos unha danza ou un conxuro? Un gorentoso medo escénico comezaba a contaxiar á butaca. E foi nese momento cando sucedeu algo. Ao principio foi só unha vibración. Logo converteuse en berro. Un berro colectivo. Desatado. Animal. Os corpos comezaron a xirar en círculos clausurando o aquelarre para lle dar paso, agora si, ao movemento. Intuímos que xa nada ía ser igual. Cun berro e unha acción conxunta comezara a revolución, entrara o vento no escenario.
Cada cousa dura o que ten que durar. Os monólogos en proscenio, que non entendemos e están sen subtitular, duran o que teñen que durar, o tempo necesario da proclama política. Da protesta popular e sincera. Non entendemos as palabras, si a musicalidade, o crescendo, a expresión facial, o sentido dunha voz convencida e convincente. Comezan a quitar a roupa. Dobres saias, mandís, abrigos, refaixos, veos. Capas e capas. Tiran a roupa. Berran. Corren. Desprezan a roupa que as tapaba. Patéana. Que as censuraba. Que as oprimía. Unha personaxe irrompe por sorpresa desde o patio de butacas, cruza o escenario a fume de carozo e abre unha brecha no pano de fondo, deixando ver a arquitectura teatral (aquí museística) que agochaba. Cicloxénese explosiva. É a liberación.
Publicidade
Isto non é outro espectáculo de danza contemporánea no que os corpos aparecen espidos para resaltar a pureza do movemento. Aquí non existe a nudez. Non vai haber esa antiga provocación de ensinar a pel. Hai algo máis forte. Non corpos espidos, senón o feito de se espiren. A acto propio da liberación. Non a meta, senón o camiño. Soa unha canción. É Nina Simone dicindo que o seu home se preocupa por ela. Quedan vestidas, con leggins, camisetas interiores, calcetíns. Pero están moi núas. De mostraren a pel non o estarían tanto. Non dignifican os seus corpos fofos. Mófanse, desinhibidas, das carnes colgantes. Xogan ao grotesco con movementos sexuais, agarran os michelíns, inciden no obsceno.
Para a calma final tamén é precisa a demora. O deixarse ir. Hai que darlle tempo ao mundo para se acostumar ao novo estado de cousas. Sen dramatismos. Sen présas. Sen a brusquidade posmoderna de acumular e variar. Tempo para pensar. Para asentir. Para explicar que toda esta forza arrebatada, este destrozo caótico da segunda parte, ten máis forza canto máis contraste consiga crear respecto a lentitude e a atmosfera claustrófoba da primeira. A denuncia fíxose forte grazas a arte do contraste.
Cantan unha canción. Soa como un himno de escravos. Vanse. A candea acesa no puño en alto guía o camiño. Este sitio está liberado. O vento brúa fóra. Nada será igual.
Le cargo de Faustin Linyekula Dirección e interpretación: Faustin Linyekula Coreografía: Faustin Linyekula Música: Flamme Kapaya, Obilo drummers
Ottof de Bouchra Ouizguen / Compagnie O. Dirección artística: Bouchra Ouizguen Elenco: Bouchra Ouizguen, Kabboura Aït Hmad, El Hanna Fatéma, Halima Sahmoud, Fatna Ibn El Khatyb Iluminación: Nicolas Castanier Música: Lutoslawski, Preludio e Fuga para trece cordas solistas; Nina Simon, My baby just cares for me.
Festival Escenas do Cambio, Santiago de Compostela. 7 de febreiro de 2016.
Parece que capaches a nosa publicidade... Os anuncios da nosa páxina permiten á erregueté manterse activa. Desactiva o Ad Blocker e refresca a páxina para poder desfrutar dos nosos contidos con normalidade.
Para ofrecer mellores experiencias, usamos cookies para gardar ou acceder á información do dispositivo. O teu consentimento permite procesar datos como a navegación. Non consentir pode afectar certas funcións do sitio.
Funcionais
Always active
O almacenamento ou acceso técnico é estritamente necesario para o lexítimo propósito de permitir o uso dun servizo específico solicitado expresamente polo abonado ou usuario, ou co único propósito de realizar a transmisión dunha comunicación a través dunha rede de comunicacións electrónicas.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Estatísticas
O almacenamento ou acceso técnico que se utiliza exclusivamente con fins estatísticos.The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
O almacenamento ou acceso técnico é necesario para crear perfís de usuario para enviar publicidade, ou para seguir ao usuario nun sitio web ou en varios sitios web con fins de mercadotecnia similares.
