Onde abrolla o extraordinario
Segundo a prestixiosa dramaturga Suzanne Lebeau –L’Ogrelet, Une lune entre deux maisons, Souliers de sable– na escrita teatral para a infancia e a xuventude trabállase, dun xeito máis ou menos consciente, arredor de tres conceptos: a autoridade do autor adulto, a cal é necesario reducir ao máximo a través de diferentes mecanismos dramáticos que permitan achegarnos a este público concreto; a empatía, na que se debe adoptar o ollar dos máis novos sen esquecer o noso propio punto de vista; e a metáfora fundacional, un principio “activo e reconciliador” que mestura as experiencias dos espectadores coas estratexias imaxinativas propias dunha creadora.
Desde o ano 2018, a Editorial Galaxia, o Concello do Porriño e o IES Ribeira do Louro promoven o Premio Roberto Vidal Bolaño para textos teatrais dirixidos ao alumnado de ensino secundario. Unha iniciativa da profesora e dramaturga Raquel Castro que busca crear un fondo de pezas susceptíbeis de seren representadas por estudantes de ESO e bacharelato e que chega este ano á súa terceira edición. A primeira peza galardoada no certame foi unha traxicomedia sobre o absurdo da guerra e o dereito á liberdade das persoas: A derradeira bala de Fernando Castro Paredes (Ed. Galaxia).
En xuño de 2019 o xurado da segunda edición fallou a favor d’A sombra das árbores de Ana Abad de Larriva, dramaturxia “de corpo poético onde movemento e palabra cobran especial importancia. […] unha peza teatral aberta onde a dirección, xunto co grupo de actrices e actores, construirá desde ese non lugar un escenario simbólico poboado por un bosque de sombras que é o espazo que habitamos”. Ana Abad irrompe no panorama da escrita dramática galega cunha obra poderosa, chea de beleza e sensibilidade e certamente comprometida coa sustentabilidade, a lingua galega, o feminismo e a liberdade de escolla da nosa propia identidade dentro do grupo.
A través dos trece cadros e o epílogo nos que se estrutura o texto, convídasenos a camiñar por un bosque terrorífico e fermoso a partes iguais; unha mímese poética da realidade que circunda esta fraga de metáforas, accións escénicas e polifonías vocais. As escenas están proxectadas dun xeito autónomo que, en conxunto, adquire unha unidade temática e estilística de cara influencia posdramática. A autora vainos achegando a cada unha delas de diversas formas: a través do son, da plasticidade dos corpos, da iluminación, do body painting, dos soliloquios reflexivos, do traballo en coro, dos diálogos de situación ou de acotacións estilizadas que lanzan preguntas directas ao elenco/lectores/público sobre como abordar ou asimilar os temas tratados. Especialmente destacábeis son Epílogo, onde se condensa a filosofía da peza, ou Terra Seca, un irónico símil sobre amor e cultivo.
Entre os numerosos acertos –que non son poucos– d’A sombra das árbores, atópase o modo en que o texto de Ana Abad dialoga sen didactismos nin atalaias literarias co seu público potencial: a mocidade. A dramaturga viguesa artella aquí unha partitura escénica capaz de esquivar a dobre autoridade reflexionada por Lebeau para situar, por unha banda, os elementos dramáticos ao mesmo nivel de importancia e significación e, pola outra, falarlle de igual a igual ás mozas e mozos de e sobre Galicia.
Talvez non sexa doado tratar segundo que temas co público xuvenil, ou quizais non toda a nosa escrita dramática –con magníficas excepcións coma Carlos Labraña, Paula Carballeira ou Fran Godón– ten a valentía de Ana Abad para introducirnos na complexa e volátil realidade da adolescencia. Mais é aí, na espesura dese bosque que todas tivemos que percorrer, cando o luscofusco non proxecta máis que as sombras dos nosos medos e non nos atrevemos a cruzar o limiar que nos levará ao novo mundo da madurez, onde abrollan historias tan extraordinarias coma esta.
