in

O raro de bailar

Imaxe de perfil de Andrea Quintana no Facebook.
Imaxe de perfil de Andrea Quintana no Facebook.

O raro é que bailar sexa raro. Verdade? A frase non é miña, é do Colectivo Vacaburra, formado polas creadoras escénicas Andrea Quintana e Gena Baamonde. É o título dunha peza de danza contemporánea liberadora, intensa, divertida e rebelde.

O raro é que bailar sexa raro, ademais dunha triste constatación que di moito do mundo que construímos ou do que somos cómplices, por activa ou por pasiva, é, nesta dramaturxia, un xeito diferente de facer política, unha inflexión.

Andrea e Gena non son cómplices dese mundo no que o baile é raro. Tampouco parecen ser cómplices dun mundo no que, se bailamos, o facemos ao son que nos marcan. De feito, na primeira das tres partes nas que nos fala Andrea, bailando, diríxese a unha segunda persoa, ti, esa segunda persoa na que eu me constrúo como primeira persoa, para declarar que non bailas, ti, o baile non é teu porque bailas o que che mandan e falo ou intentas facelo co corpo que tamén che mandan. Por tanto, Andrea non é outra que tal baila.

Antes, mirándonos como quen está ligada inevitablemente e sen escapatoria, escoitamos repeticións e variacións dun piano, no que parecen exercicios de técnica de ballet. Andrea, a bailarina, deixa aparecer o movemento, coma se espertase no seu corpo e se descubrise diferente e única, mesmo ante o movemento pautado e regulado do ballet. Entón, a tensión rítmica invisible xorde magneticamente entre o que se evoca, os exercicios de ballet, e esa presenza de Andrea, fóra dos estándares máis establecidos para a danza, e o movemento de delicadeza volcánica, de ferocidade suave.

Tres seccións ou partes parecen conformar a dramaturxia de O raro é que bailar sexa raro, cada unha delas pivotando, entre outros elementos, sobre músicas de diferentes estilos, sobre tres textos, sobre cambios mínimos de vestimenta e sobre a manipulación de tres obxectos da maquinaria escénica: o baffle, o foco e o linóleo. A vibración sonora, a lumínica e a do chan. O que se escoita, o que se ve, o que nos sostén e o que se sente. Un chan que non está nin baleiro nin morto. Porque o chan sempre foi un terreo fértil para a danza e, ao mesmo tempo, un compañeiro imprescindible, tanto como axuda e apoio, como un reto e mesmo unha ameaza.

Andrea móvese e literalmente move o espazo. Baila connosco, pero tamén co altofalante e o son, co foco e a luz, co linóleo e o chan, resignificándoos e, á súa vez, resignificando a danza, nunha creación sen precedentes, única, salvaxe e delicada.


Publicidade

Andrea busca a Rose e, coa axuda da dramaturga Gertrude Stein, pioneira da posdramaticidade, xoga coa rosa. Unha rosa é unha rosa é unha rosa… E sorrimos e rimos, porque, aínda que unha rosa é unha rosa, aquí Rosa podes ser ti ou eu. “Ceci n’est pas une pipe” (Magritte) e aquí tampouco hai rosas.

A contestación política non está no discurso verbal explícito, senón na presenza, na fisionomía, nos xeitos de Andrea. Trátase dunha contestación respecto a varios niveis normativo-ideolóxicos tradicionais, profundamente arraigados na sociedade e feitos explícitos a través de partidos de dereita e ultradereita: o binarismo heteropatriarcal dos roles de xénero e as súas consecuencias, o que debe ser e como debe moverse o corpo feminino, o que debe ser unha bailarina e como debe moverse, e mesmo o que debe ser a danza. E non só. Porque tamén está a importancia de manter o tipo, de manter o personaxe (concepto de identidade social que nos clasifica). A obriga de representar o noso personaxe ante as persoas que nos rodean e coas que, necesariamente, debemos establecer relacións (familiares, persoais, sociais, académicas, laborais). A obriga non escrita de ser útiles, producir e consumir. “Por que só nos lembran polos nosos esforzos?”. Andrea, na terceira parte de O raro é que bailar sexa raro, parece reivindicar a necesidade de invernar, como outras especies de seres vivos. A reivindicación do cansazo, o dereito a estar cansa ou enferma… Aínda que no final, no desta peza tan pouco habitual, racha con todo, nunha especie de berro salvaxe en baile, alegre e revulsivo. Unha liberación.

Se alguén me preguntase, agora mesmo, que é bailar?, non respondería o que estipularon os señores da Real Academia Galega: “mover o corpo segundo as regras do baile”. Eu diría: bailar é unha liberación, ou polo menos iso é o que experimentei con O raro é que bailar sexa raro. Felices festas! Bailemos!

(Agradecementos á Sala Ártika de Vigo por ofrecernos O raro é que bailar sexa raro, onde fun vela o sábado 16 de decembro de 2023)

Afonso Becerra

Afonso Becerra

Director da erregueté | Revista Galega de Teatro. Pertence ao seu Consello de Redacción desde o 2006. Doutor en Artes Escénicas pola Universitat Autònoma de Barcelona. Titulado Superior en Dirección escénica e dramaturxia polo Institut del Teatre de Barcelona. Titulado en Interpretación polo ITAE de Asturies. Dramaturgo e director de escena. Exerce a docencia en dramaturxia e escrita dramática na ESAD de Galiza desde o ano 2005. É colaborador, entre outras publicacións, de revistas de cultura e artes performativas como 'ARTEZBLAI', 'Primer Acto', 'Danza en escena', 'Tempos Novos', 'Grial'. Entre setembro de 2019 e xuño de 2021 foi colaborador especialista en artes escénicas da CRTVG, no programa 'ZIGZAG' da TVG. Desde setembro de 2022 é colaborador semanal sobre artes escénicas do 'DIARIO CULTURAL' da RADIO GALEGA.
Premio Álvaro Cunqueiro da Xunta de Galicia en 2001. Premio María Casares á Mellor Adaptación teatral en 2016. Premio de Honra do Festival de Teatro Galego, FETEGA, do Carballiño (Ourense) en 2020. Premio Internacional de Xornalismo Carlos Porto 2024, de prensa especializada, do Festival de Almada, organizado pola Câmara Municipal de Almada, do que tamén recibira unha Mención Honrosa en 2020.

Deixa unha resposta

Avatar

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

feo caramuxoteatro 02

Arranca o IX Festival Pequeártiko

"O raro é que bailar sexa raro", do Colectivo VACAburra. Imaxe de JC Arévalo.

O raro é que bailar sexa raro