A emoción fainos inxenuos
| Camilo Franco |
Para que as cousas teñan peso hai que cebalas. Hai quen ceba a sociedade con medo, hai quen ceba o porvir -que palabra- con esperanza e hai quen ceba con interese todas as súas ambicións. Hai quen ceba as emocións e funciona. O emotivo, en realidade, é un discurso sen contraposición e quizais por iso a política e a publicidade traballen tanto sobre o emocional, non xera discurso crítico. O discurso emotivo funciona conmovedoramente mesmo en cabezas intelixentes e quizais por iso La piedra oscura se impuxo nos premios Max a Reikiavik, porque cando o espectador está conmovido non está necesitado de explicacións. Pero o mundo agora mesmo precísaas.
La piedra oscura é unha historia que rodea un personaxe que non está. Se nesta historia non estivese Lorca de fondo o drama sería o mesmo, pero o peso do drama non. Tería un cebo menos na dimensión emocional. Se a historia non estivese vagamente baseada en feitos reais e se os espectadores non soubesen case instintivamente o que significa a guerra civil española, as cunetas, ir ás claudias, a represión. Se non soubésemos por ascendente familiar a fame utilizada como método de control político, quizais a traxedia do preso na alba do seu fusilamento sería só unha de tantas como están polo mundo, en España como en Arxentina. En Chile, en Irak. Porque a morte violenta é a común das mortes no planeta. Quizais non nos debería asustar tanto a inxustiza dunha morte como que a sociedade siga indiferente ás inmensas estatísticas da morte. Universalmente. Estou caendo na inxenuidade, é o poder do discurso emotivo.
A montaxe dirixida Pablo Messiez aguanta na interpretación do dous actores e confía o seu resultado vital ao poder do emocional. Case por completo. É unha historia de xente atrapada en circunstancias xigantescas en comparación coas súas capacidades. Son dous personaxes inxenuos, vulnerables, limitados. Como somos todos fronte á historia. A obra de Alberto Conejero concéntrase en explicar a distancia entre dous personaxes aparentemente opostos pero coa candidez suficiente para entenderse. A obra quere conmover e conmove na apelación constante da circunstancia tráxica na que viven, na apelación constante á traxedia de Lorca e o talento metrallado pola barbarie, no uso dalgunhas grandes palabras que, en realidade, son enganosas e que na obra están utilizadas para enganar: para dar esperanza a quen ten un cometido por facer. La piedra oscura non se deixa ir ao lado escuro porque, finalmente, o personaxe de Rapún (Daniel Grao) manexa sentimentalmente a ese inexperto soldado obrigado a cumprir (Nacho Sánchez). É por unha boa causa, pero tamén é porque alguén ten que liberalo da súa culpa. O texto non toca tanto aí porque nos sótanos das emocións pasan cousas que, verdadeiramente, non encontraron unha ciencia que as explique con perpetua claridade. O teatro inténtao a cada vez, pero tamén cómpre que non se deixe arrastrar na potencia dos feitos.
La piedra oscura levántase sobre o traballo dos actores e sobre a inevitable convención de que todo acto a favor da xustiza é un acto necesario. A montaxe ten algo de manifesto, de reclamo, de recordatorio de que a historia debería durmir intranquila. Pero non. A promesa que un axustizado lle fai ao seu vixiante non se cumpriu e iso tamén debería conmovernos. Polo menos a intelixencia. Isto é España e os criminais non pagaron.
La piedra oscura, de Alberto Conejero
Dirección: Pablo Messiez
Elenco: Daniel Grao, Nacho Sánchez
Escenografía: Elisa Sanz
Iluminación: Paloma Parra
Coordinación musical: Ana Villa/Juanjo Valmorisco
Producción ejecutiva: Jair Souza-Ferreira
Mostra Internacional de Teatro de Ribadavia. Auditorio do Castelo. Ribadavia, 16 de xullo de 2016.
