Para unha nena, a visión dunha vedete rutilante de plumas e abelorios brillantes, no contexto escuro dos anos finais da Ditadura, sen dúbida, podía ser como a imaxe dunha deusa salvadora respecto a toda aquela grisalla, que algúns parece que queren que volva.
Para unha nena, veciña do Paralelo de Barcelona, a avenida que bordea o Montjuïc e baixa até o mar, onde se situaban os teatros máis populares, os da clase obreira charnega, os espectáculos de revista e todo o que os rodea non podía ser algo alleo. Teatros como El Molino, a imaxe do Folies Bergère de París, nos que triunfaban as vedetes, podían supoñer ese espazo liminar entre a realidade e a fantasía, entre o cotián e o extraordinario.
Sol Picó veu á Mostra Internacional de Teatro Cómico e Festivo de Cangas do Morrazo, a 40ª MITCF, con Malditas plumas e tróuxonos algo que transcende ou atravesa danza, teatro e folies bergère. E a min volveume encandear, como sempre que tiven a sorte de ver as súas sorprendentes creacións. E digo creacións e non só espectáculos porque a Picó, ademais de dominar a artesanía do teatro e a da danza de xeito impecable e virtuoso, sempre nos sorprende coa súa capacidade para xerar imaxes escénicas fermosas, transcendidas por dimensións simbólicas e metafóricas que non se afogan en delirios artísticos. Pola contra, sempre coida, sobre todo, os pactos de xogo co público. Trátase de dramaturxias que absorben e mesturan elementos populares heteroxéneos, para transformalos nalgo novo e único que non perde nunca esa enorme vontade por conectar co público, por chegar ás espectadoras e espectadores dun xeito fresco.
En Malditas plumas mestura autoficción, na confesión que nos fai, en diferentes números da peza, do que quería ser cando era nena, con danza contemporánea, cabaré e revista.
Os números do show lévannos a unha viaxe á Barcelona dos 70-80, e ao Paralelo dos anos 20, ao teatro de revista, ao casting internacional que unha produtora norteamericana andaba a facer na busca dunha Escarlett O’Hara para a segunda parte da película, á pelexa entre as aspirantes ao papel, entre as que, segundo nos conta, estaba a adolescente Mari Sol Picó, á emisión beatífica do NODO franquista, en contraste coa transgresión cabareteira, ás dificultades dunha muller pequena, con imaxinación creadora xigante, para converterse nunha daquelas vedetes, altas e de pernas e brazos longos.
Picó fainos esa confesión de autoficción, mentres baila nunha expresión da loita por atinxir os soños contra vento e marea, cando che din, como lle dixo Lita Claver, a Maña, que iso non é o teu e que mires de dedicarte a outra cousa.
Deste xeito o show sitúase case na mestura entre o solo de danza e o monólogo dramático, no que a protagonista enfronta un conflito existencial (que non existencialista). Pero aquí, en Malditas plumas, o singular humor e a ironía de Sol danlle a volta e deconstrúen o estilo da revista musical, entre a imaxe surrealista das plumas, que flotan na dereita do escenario, e a instalación de luces e altofalantes nus, incrustados en caixas de táboas de madeira rústica, formando un muro, escaleiras e escenarios dentro do escenario. Metáforas que atravesan e singularizan os posibles clixés do xénero da revista, nun exercicio que é algo máis do que darlles a volta ou parodialos. Por exemplo, cando fai a morte do cisne no comezo, no que loitaba por erguerse do chan. Unha deconstrución posdramática que ten a arte, a graza e o enxeño de non cortar esa conexión do popular co público. Nesa liñaxe poderían estar as evocacións-homenaxe a La bien pagá, La Bohème ou a Marlene Dietrich e onde non podía faltar o tema “Yo soy la vedette” de Fernando Moraleda.
As figuras da vedete e da corista acaban por erixirse, sen ostentacións retóricas, nunha metáfora respecto ao que se considera o éxito e a súa aparencia rutilante, fronte á discreción e o traballo de formiga das imprescindibles coristas, o coro, a comunidade composta por persoas anónimas, as da base da pirámide. Na artista, sen dúbida, están eses dous símbolos ou aspectos, a da estrela e a da traballadora de pico e pa. E, ao mesmo tempo, a reflexión sobre a decrepitude, non só a dun xénero, a revista, que tivo os seus anos dourados noutras épocas, senón a dos corpos nos que vivimos e cos que atinximos o esplendor para, despois, camiñar cara á decrepitude e a morte. Ese medo que adoita achegarse cos anos e do que tamén nos fala Sol Picó (Alcoi, Alacant, 1967), que segue en plena forma. A creadora fai un tour de force, nesa mestura que tan ben reflicte o seu vestiario, entre o chándal deportivo de adestramento do contemporáneo e os abelorios brillantes cos que está confeccionado, que ofrece a imaxe da estrela de revista. E, nomeadamente, na súa habelencia para moverse sobre as puntas, cunhas zapatillas de ballet, e incluso saltar sobre elas cos dous pés á vez, diante do micrófono, nun brutal xesto de forza e poderío.
Así, nunha homenaxe ao teatro frívolo de revista, transgresor e multidisciplinar antes ca outras poéticas contemporáneas, Sol Picó tócanos facendo emerxer, entre a diversión e o entretemento, a reivindicación da muller traballadora no ámbito artístico, a que se ten que ganar as lentellas e a que quere comer algo máis ca lentellas, igual que a corista que soña con ser vedete. A muller emancipada e creadora que se permite a alegría, a que se defende soa, a que se busca a vida, a que sae adiante malia o contexto adverso, a que pode brillar.
