“Así caen los imbéciles”
| Camilo Franco |
Facer unha versión de Otelo con personaxes manipulados é o colmo da coherencia. Otelo pasa por ser unha obra sobre os ciumes pero é, en realidade, unha obra sobre a manipulación, sobre como as palabras exactas pronunciadas no momento oportuno inflúen nos actos para mal. Viajeinmóvil deixa a historia de Shakespeare reconcentrada en cinco personaxes, pero son catro en realidade os que moven a historia, esta historia de de manipulación e inducción. Unha historia contada con intérpretes de carne e óso e con bonecos de cabeza hierática e corpo algo fantasmal.
En algún momento da historia imos ter que deixar de falar de Shakespeare. Ou poñerse e non parar máis. Porque a estas alturas da circunstancia o que conta non é tanto o que puxo o autor nas obras como o que nós queremos ler nelas. O que El viaje inmóvil quere ler en Otelo é a historia máis directamente humana, tamén máis violentamente humana. O que mide a montaxe é a escasa distancia entre a intelixencia e a estupidez, a máis escasa aínda distancia entre a realidade e a ficción. Circunstancias que agora parecen máis habituais que cando o autor decidiu utilizar a Otelo como exemplo.
A compañía chilena escolle a manipulación pero non escolle o camiño do medio. Escolle asumir a dificultade de interpretar a un personaxe mentres se move outro. A dificultade de manter os diálogos a dúas voces para un mesmo intérprete e tamén escolle manter un ton de drama sen afectacións, contradicindo o ton con que hoxe se interpretan os dramas e lembrando que os dramas son suficientes por si mesmos, non é preciso botarlles salsas.
Este Otelo marca todos os pasos da manipulación de Iago sobre o protagonista, enfatiza este proceder pola vía de deixalo como principal argumento do contado. É un argumento nítido e quizais obvio se o comparamos con unha película de espias, pero hai algo nesa obviedade que fai máis grande o manexo, unha advertencia por parte do autor que a compañía manexa con habilidade: os enganos funcionan e todos somos fáciles de enganar. Ao contrario que nas lecturas clásicas, a compañía dalle máis importancia a esa trama que á traxedia final. Otelo pasa de ser vítima a executor, ou fai unha cousa sen deixar de ser a outra. Pero tamén é certo que agora estamos máis afeitos á morte do que os espectadores do tempo de Shakespeare. Agora parece menos noticia. Quizais nos afixémos á morte, pero aínda nos sorprenden os enganos.
Otelo de William Shakespeare
Compañía: Viajeinmóvil
Adaptación: Teresita Iacobelli, Jaime Lorca y Christian Ortega.
Dirección escénica: Teresita Iacobelli, Jaime Lorca y Christian Ortega.
Elenco: Teresita Iacobelli, Jaime Lorca
Festival Internacional de Teatro de Ourense. Teatro Principal. 5 de outubro de 2014.
