O teu é puro teatro abstracto
| Roi Vidal |
O leixaprén como recurso estilístico. A lírica medieval-galego portuguesa homenaxeada no que ten máis de seu. Nese formalismo esplendoroso que a converte no que é. Aquí, máis ca nunca, o aquel non é o que senón o como. Imos, pois, experimentar coas formas do teatro. Xogar co espazo e o son, coa luz e os corpos. Tronzar a epiderme comunicativa das palabras.
Da mesma maneira que Rothko deixa o pictórico no grao esencial do contraste de cores, o teatro tamén ten o dereito (case o deber) de deixar o teatral no grao esencial da superposición de movementos, xestos, corpos e discursos. De xogar con liberdade con todo aquilo que si é puro teatro. Lonxe de aceptar esa sinonimia perversa que reduce o teatro á mentira, Leixaprén permítese a ousadía de afirmar que é na linguaxe dos corpos espaciais onde se define a nosa arte. Se no cine ou na narrativa é o tempo o que se conta a si mesmo, nas artes escénicas, quen se atreveren a fozar de maneira radical nas súas formas han de lle conceder o reinado ao espazo. Iso fai que por momentos aparezan en escena reminiscencias dos experimentos teatrais de Oskar Schlemmer na Bauhaus e doutras vangardas máis ou menos aceptadas até chegar a case superar os clixés do teatro contemporáneo e/ou o posdrama.
A potente proposta de A Artística (se cadra nunca lle acaeu tan ben o nome) semella chegar ao cumio ao que estivo ascendendo nos últimos anos, logo de deixar cada vez máis de lado os referentes textuais. Na historia da compañía hai dúas etapas separadas polo realismo minimalista das direccións de Cristina Domínguez, co Tío Vania de Chejov como pérola definitiva, e o inicio da codirección artística de Olga Cameselle e Alfredo Rodríguez. Nesta segunda etapa a danza contemporánea e o teatro xestual substituíron o peso que na anterior tiña a literatura dramática. E en certo sentido esta maneira de contar a historia do grupo pode servir para contar en paralelo a historia do teatro recente.
A peza en cuestión déixase levar por mecanismos de reloxería teatral. A improvisación está presente na execución de certos protocolos emitidos pola figura simbólica da directora. A maior parte do tempo pasámolo vendo como os corpos se xuntan e separan, como repiten e varían accións e frases. Como as palabras se emiten de maneira tan mecánica que acaban por revelaren a vacuidade dos tópicos. A demiúrga xoga cos seus actuantes cumprindo, en pequeniño, o soño que Piscator lle pedira a Gropius: a elaboración dunha máquina de escribir teatral, dun autómata arquitectónico que obedecese as teclas do creador escénico. A arquitectura confórmana os corpos dos actuantes sobre un fondo de ciclorama, todo en tons brancos e griseiros. A ausencia de cor (só o vermello da deusa ex machina) recalca a importancia dos elementos visuais menos evidentes, entre os que destaca o movemento.
Mais isto non é danza. Case nin sequera podemos dicir que é teatro-danza. Atreveríame a afirmar que é teatro? Puro teatro, esta vez si? Porque hai máis interpretación que baile, porque todo movemento está enraizado no que significa. Porque os actores actúan e falan de maneira continua e non fragmentaria. Porque, que diantres, os corpos non só se moven senón que tamén falan e fan cousas.
E por aí, pola importancia da actuación, e por onde se coa en toda esta abstracción un mínimo fulgor burleiro, unha fenda aberta polo humor, unha fírgoa na que entra a mímese da realidade. Faino de maneira fluída e inevitable, con sorprendente coherencia. Está na mofa que os actuantes fan da xestualidade pedante da retórica filolóxica. Son deste- llos nos que a imitación cobra un sentido de denuncia. Non me veñas con cantigas, reza o subtítulo. Ou sexa, non te protexas nos tópicos discursivos para ocultar a túa incompetencia. É unha fermosa maneira de homenaxear de forma radical e crítica o mundo trobadoresco e todo o que ten ao redor. A repetición, os paralelismos, a hermenéutica académica, o amor…
E é aí, nesa fusión entre os formalismos e a denuncia dos mesmos, onde radica a descuberta esencial desta pequena alfaia de teatro abstracto.
Leixaprém, non me veñas con cantigas, de A Artística
Dirección: Olga Cameselle
Elenco: Alfredo Rodríguez, Diego Buceta, Manuel Polo
Vestiario: La Canalla
Deseño e audiovisuais: Laura Iturralde
Creación vídeos: Mírian Rodríguez
Colaboran e interveñen nos vídeos: Rocío González e Macarena Montesinos
Asesoramento dirección: Gena Baamonde
Estrea no Auditorio do Concello de Vigo, 11 de novembro de 2016.
