Malia que naquela peza non estaba presente, Nuria Sotelo semella navegar a través das preguntas que Ana Vallés lanzaba para Matarile en Fráxil, Handle with care sobre a necesidade da humanidade da procura dun fogar. Unha palabra, humanidade que serve neste caso tanto para o individuo como para o grupo, pois todes e cada unhe de nós temos esa necesidade de atopar, de crear e de habitar un fogar.
Aquelas preguntas aparecen dalgún xeito en Sobre o extravío ou A arte de perderse, onde a pegada creadora de Ana Vallés se mestura co corpo non menos creador de Nuria Sotelo, xerando un espazo que vai máis aló do físico, para habitar un lugar da mente ou —se me permiten— do espírito.
Porque, cal é o lugar que habitamos? É este un espazo, un conxunto de materia definido por unhas coordenadas? Ou é o espazo interior da conciencia, onde o ser humano se dá conta de que “está” (do latín stare, que vale tanto para “existir” como para “atoparse nun lugar”) e onde pode, acaso, mesmo chegar a descansar?
Estes ollos da conciencia propóñennos a observación teatral do “lugar”, do “estar” e mesmo do “fogar” (do latín focaris, que vén de focus, é dicir “fogueira” e “lume”), o lugar onde decidimos queimar as naves e ficar, aínda que solo sexa por un intre.
Así é que Sotelo chega, arriba (do latín arripare, é dicir, “chegar á beira dun lugar”) a un espazo que ela explora e modifica segundo os compases da súa propia exploración, creando no tempo diferentes espazos escénicos que semellan tribunas para salientar as palabras, mais tamén altares para sublimar o movemento interno: aquel no que se está(n) a mover a(s) creadora(s) e no que as figuras, as poses, non son outra cousa que focos de atención, do mesmo xeito que as lámpadas que acende e apaga unha e outra vez durante o espectáculo.
Será por iso que as palabras, o discurso, aparece de xeito desapegado? E digo ben, desapegado como a persoa observa na distancia o conxunto da súa vida; como e filósofe que observa o seu propio pensamento, ofrecendo a reflexión como un agasallo para nós, tamén observadores do proceso.
Non podo deixar de nomear os outros dous conceptos que fan desta peza un conxunto: cinguidos ao corpo de Nuria Sotelo e aos ollos observadores da Vallés, está o deseño de iluminación de Laura Iturralde e o son Mounqup, arranxado por Camille Hedouin.
Ámbolos dous son, tamén, espazos. Espazos escénicos polo seu diálogo coa escena, e espazos físicos porque tamén constrúen lugar e fogar.
A iluminación de Iturralde lembra, por momentos, ás fogueiras das que naceron os fogares, alumeando ou escurecendo o obxecto que interesa salientar (porque o foco non sempre é sinónimo de luz). Dalgún xeito podemos ver unha referencia á caverna de Platón, xa que Sobre o extravío xoga a poñer á luz unha idea, mentres a verdade subxacente non pode ser completada se non miramos tamén as sombras.
Do mesmo xeito, o espazo sonoro constrúe un lugar de conciencia paralelo á acción, que ás veces se mestura e mesmo se baila, pero por outras é un discurso propio, non alleo, mais si complementario, como un ruído de fondo que, cando é preciso, chama a nosa atención e pasa de fondo a figura.
Sobre o extravío ou A arte de perderse foi unha estrea absoluta para a Mostra Internacional de Teatro Cómico e Festivo de Cangas. Pensada para espazos non convencionais, esta proposta convida a perderse na contemplación do espazo e do que vai máis alá do espazo: aquel lugar que, nas sombras, favorece o extravío dos camiños coñecidos.
