O importante non é o paso, senón o que hai entre paso e paso, afirmaba Antonio Gades. O importante está entre os pasos.
Hai coreografías que se nota que son coreografías, pódese percibir a escritura. Nelas, as posturas, as posicións, saltos, cargadas (portés)… as súas formas e estrutura, deseñan unha partitura de efectos case inapelables, destinados a asombrarnos e a cativarnos. Por exemplo, ante un triplo salto mortal só cabe o asombro e o aplauso afervoado. É case como o máis difícil aínda, aquel lugar común, aquel tópico que o circo contemporáneo xa foi superando. Pero antes e despois deses pasos espectaculares non hai nada ou case nada, como moito a expectativa antes e o “chimpún” despois, a resolución na que a tensión se libera e afrouxa dando lugar ao aplauso. Pero saímos igual que entramos, aínda que teñamos alucinado e nos teñamos entretido un intre.
Entre os pasos efectistas (que, seguramente, non foron creados desde unha necesidade auténtica e existencial profundas ou que non resultaron da decantación do tempo e da investigación) hai transicións, maneiras de ligar eses pasos, ou actitudes e poses “teatrais” igualmente demostrativas. Case parecen dicirnos: o que tes que ver é isto e isto e isto. E isto é a hostia e tes que alucinar si ou si. Pero só hai iso. Entre os pasos só hai iso: transicións e a captación pola captación.
Fronte a esta tendencia máis exhibicionista, está a danza na que non somos capaces de distinguir os pasos. Quizais os haxa, pero eu non os vexo. Todo parece fluír de maneira fácil e natural. Aínda que, obviamente, non se trata, para nada, de algo natural. É, pola contra, algo artificial e extraordinario que, con todo, parece emanar da terra igual que unha planta, de maneira orgánica, lóxica, necesaria, verdadeira.
Nos seus apoios bienais, o festival de danza e movemento ABANEA (Ismo Cultura e Xunta de Galicia) apostou pola moza galega Suevia Rojo, formada en Portugal, concretamente no Porto, que debutou co seu solo Pensar a contratempo. Púidena ver en Marín (Pontevedra), o sábado 20 de xullo de 2024, no festival ABANEA e deixoume marabillado. O máis importante parecía acontecer entre os pasos. De feito, poderíase dicir que non había pasos, que aquilo era un fluír tan cinético como expresivo e aberto. O caudal de movemento ía adquirindo, en diversos ciclos e a diferentes distancias, calidades inusitadas, ora en micro-segmentacións delicadísimas, ora en “legatos” que facían cimbrar o seu corpo miúdo, converténdoo nalgo enorme que nos alcanzaba. O traballo de Suevia é un descubrimento fascinante pola calidade e a orixinalidade do movemento. Parecía coma se estivese a inventar un novo estilo, con momentos xestuais sinxelos e unha forza helicoidal que se despregaba desde a terra e ascendía polo corpo ata o máis aló. Mirada limpa, de intensidade e beleza ecuánimes, capaz de crear horizontes e de mudar a nosa maneira de estar mentres baila.
Pensar a contratempo non parecía unha peza de danza ao uso (se é que hai algunha que o sexa), parecía un fenómeno da natureza que se estaba desatando ante a nosa mirada, alimentándose e crecendo por esa enerxía que ela, Suevia, igual que unha planta máxica, catalizaba e transformaba nunha danza inaudita, orixinal, libre de calquera moda ou tendencia.
Apenas o xesto dun brazo e da man alongándose cara arriba, ao mesmo tempo que a súa mirada tamén se alongaba e expandía saudando horizontes. Apenas a flexión de todo o corpo, afianzándose no chan, sen que cesase o caudal de movemento, que era como a sabia, a calidade do “entre” os indetectables pasos. Unha onda que é existencial e coreográfica ao mesmo tempo, ou ben unha decantación coreográfica dalgo profundo e verdadeiro que está en Suevia, que a conecta coa terra, co ceo e connosco.
Outro elemento fascinante é a súa maneira de desprazarse polo espazo, de pasar de estar lonxe a estar preto e ao lonxe xerar sensación de proximidade e na proximidade xerar a sensación de distancia e que case non nos deamos conta de que se está desprazando. Non a vemos desprazarse polo espazo e xa está aquí.
Hai, en todo iso, unha beleza sutil e encantadora, unha alegría melancólica, unha sinxeleza cativadora. Quizais porque Suevia Rojo é unha bailarina e creadora nova que pensa co corpo a contratempo de case todo o que adoitamos ver.
Non nos quere asombrar, con todo, asómbranos. Non nos quere facer os seus cativos, con todo, como acabo de apuntar, catívanos. Tan importante é o que debe de haber entre os pasos, como dicía Gades, que ata os pasos desapareceron e só quedou a poesía do movemento, abrindo, polisémica, un mundo.
