Setembro, este mes no que case todo recomeza e, nalgúns casos, principia. Derradeiros estertores dun verán no que apuramos o lecer, do mesmo xeito que, a partir de agora, imos apurar os traballos e os días. Se cadra, porque non nos decatamos que con iso tamén estamos a apurar a vida, que se nos escorre entre os dedos igual que a auga en tempos de seca. Pero a puxante era tecnolóxica e o individualismo aumentado, que esta era acrecentou á xeira capitalista, consumista e de competitividade produtiva, dan nesa ansiedade na que estamos.
Para min este novo curso arrinca en Becerreá e Lugo, nas miñas paisaxes orixinarias, nunha “cartografía en movemento”, que é novidade e sorpresa feliz. A cidade de Lugo dos meus recordos dos anos 80 e 90 consiste en escenas, dalgún modo, mediatizadas pola muralla. A xoia arqueolóxica, histórica, que dá testemuño dun pasado romano esplendoroso, pero cuxa literalidade se vincula directamente, como a de calquera muro, coas fronteiras, os límites, a defensa e, en consecuencia, o medo. Un monumento militar que, co pasar dos séculos, se re-significou, aínda que o seu halo continuase vinculado a unha cidade pechada, máis conservadora no que atinxe ás artes escénicas.
Porén, desde hai uns anos, algunhas cousas, nese sentido, comezaron a mudar. Grazas á intercesión de poetas, como Nieves Neira Roca, ou de bailarinas como Cris Vilariño, por citar só dúas mulleres que coñezo, vinculadas ambas ás artes do movemento.
A programación municipal de danza contemporánea e artes do movemento, na que a coreógrafa Cris Vilariño traballa, dentro da marxe que ten, fixo que Lugo se abrise a formatos e experiencias artísticas alén das convencións do teatro clásico, do ballet, da danza neoclásica ou do tradicional. E facíalle moita falta, porque a danza contemporánea é pura creatividade e, neste senso pode reflectir e expresar os desacougos e as pulsións do presente.
A Asociación 3 Monos organiza o festival “Cartografía en movemento” que, neste setembro de 2022, chega a súa 11ª convocatoria. Unha “edición palíndroma” á que se sumou, xa desde a 10ª convocatoria do ano pasado, unha das compañías máis interesantes do panorama peninsular, afincada en Lugo: Colectivo Glovo, formada pola luguesa Esther Latorre e o portuense Hugo Pereira.
3 Monos e Colectivo Glovo regaláronnos unha 11ª edición de “Cartografía en movemento”, do 2 ao 4 de setembro, a miña primeira vez neste festival, que foi unha auténtica gozada.
Volvín a Lugo e encontrei outro Lugo. Un pobo des-murallado. No MIHL (Museo Interactivo da Historia de Lugo), un cento e medio de persoas acollendo, receptivas, participativas e agarimosas, propostas inhabituais de artes do movemento. Propostas moi abertas, as do primeiro día do festival, traballos en proceso, inacabados, que, sen dúbida, tamén axudan a abrir algo máis.
A primeira: ‘XERACIÓN Z’, de iXa e o alumnado de 6º ano do Conservatorio Profesional de Danza de Lugo, con coreografía de Xián Martínez Miguel. Unha viaxe da uniformidade e o formato clónico, que a tecnoloxía, a globalización e o mundo dixital están a facer da xente nova, a un universo máis queer e sensual, menos maquinalizado e máis cálido e colorista. Todo isto en danza, cunha estética fresca e co pracer de ver un fermoso traballo coral.
A segunda proposta, ‘VELAR’ de Fran Martínez Buceta, foi unha invitación a entrar nunha atmosfera de intimidade. O espazo circular e branco, o perfume do romeu queimado, as dúas candeas, o libro, o chisqueiro, o teléfono coa voz contando impresións persoais, o computador portátil e o bate de béisbol, como elemento, este último, de contraste respecto a ese universo de suavidade e vulnerabilidade. ‘VELAR’, de cando estamos en vela, de velar a alguén… e até de pasar o veo, o misterio e o implícito, sen o que a arte se perde.
A terceira proposta, ‘MULTIPERSPECTIVAS#2’ (work in progress) de Paula Quintas, acompañada por Antón Coucheiro e Rut Balbís, foi un peche heterodoxo para a primeira xornada. O público formaba parte das posibilidades que, na interacción guiada por Coucheiro, podían xerarse con Paula e o seu belo e acrobático movemento, tanto no chan como nos cabos de aceiro do futurista e circense estaribel escénico. O circo e a danza conxugados coa improvisación. O dúo Quintas/Coucheiro posúe un grande potencial polo contraste entre os dous e polo humor que Coucheiro lle dá.
O sábado, diante da Praza de Abastos de Lugo, regaláronnos 4 pezas de danza con moito poderío.
‘MIÑA XOIA’ de Clara Ferrão. É a terceira vez que vexo este solo e emocionoume especialmente. Creo que foi porque Clara estaba máis próxima, máis cerca. A dimensión estética do seu movemento acrobático, amplificado polo vestiario, continúa sendo impresionante.
‘8 Km EN MULA’ de Álvaro Murillo é a segunda vez que a vexo e tamén continúa prendéndome dos seus movementos sostidos, dese zapateado que tensa a corda lorquiá de ‘Bodas de sangre’. Máxica mestura de elegancia, sensualidade, desafío e arrouto. Paixón afiada e, por riba do “fatum”, a graza final, ese canto (neste caso: baile) á vida sen muros.
‘ANÓNIMAS RAÍCES’ de Premoh’s Cru é un cuarteto que cruza flamenco con danzas urbanas, nun contemporáneo teatral no xogo con xestos cotiás, reelaborados dancísticamente e xogados en complicidade co público. Un derroche de simpatía e bo rollo.
‘BLUES DE MEDIANOITE’ de Alba Fernández Cotelo puxo o broche de ouro. Homenaxe ás grandes damas negras do blues e do jazz, nunha reivindicación directa da muller negra e da muller lesbiana. Musicalidade e plasticidade coreográfica, á que se suma Afonso Castro (recoñecido deseñador de iluminación) á guitarra eléctrica, nun peche a dúo rebordante de forza e poderío.
No domingo, o terceiro día, a alma da “Cartografía en movemento”. Sete propostas amadoras de diversa natureza, re-significando espazos emblemáticos da vella cidade, o Parque de Rosalía, a Praza do Cantiño, a da Soidade, a de Santa María, a Fonte do Pazo de Sangro e a Muralla.
Unha cartografía en movemento grazas ás artes vivas e á danza. Un xeito máxico, emocionante e poético de abrir unha cidade. Así comezou setembro!
