O público
| Manuel Xestoso |
| Foto: Rosiña Rojo | MIT Ribadavia |
O público é ese ente do que dependen os artistas –mesmo os da fame– e do que, non obstante, preferirían prescindir. O público é ese grupo intanxible para o que se fai a arte, aínda que case nunca conta entre as prioridades que os artistas teñen en mente cando deciden realizar a súa obra. O público tende a impoñer a súa tiranía cando conta coa complicidade deses empresarios que fan calquera cousa para conquistalo e cativalo. E o público sempre ten a razón. Ata que deixa de tela, obviamente.
O breve conto de Kafka resume cunha precisión case dolorosa a relación do artista, ou do poeta, co mundo. A dependencia –e tamén a independencia– do primeiro a respecto do segundo. A loita interna entre a necesidade de crear e a urxencia de que a creación sexa recoñecida como tal. Que podería facer que o público recoñecese a capacidade de non comer durante semanas como unha arte? A resposta debería darnos unha definición de que cousa sexa a arte. Pero esa definición, claro, só a pode dar o público. Nese paradoxo móvese o artista da fame.
E porén, o artista da fame non ten elección, porque “non atopa ningún alimento que lle saiba”. Probablemente, a súa obra é perfecta cando ninguén o observa, pero nese caso a súa arte xa non se pode considerar tal: ao contrario que a beleza da pantera, que non precisa dun xuízo que a lexitime, a beleza da súa arte sostense na aceptación da sociedade. Como diría Kant, a beleza da arte vén precedida dun proxecto presente na alma de quen a produce.
Que a arte do artista da fame se instale nun campo moi próximo ao da representación teatral pode ter que ver con que a versión de Eimuntas Nekrosius e a súa compañía Menos Fortas se aproxime máis a unha serie de exercicios escénicos sobre un texto que a unha adaptación do relato (que, por outra banda, respéctase na súa integridade). A ambigüidade que as accións lle outorgan as palabras explica por que o artista ten tantos problemas para facerse entender: o público precisa de certezas e a linguaxe da arte só ofrece cuestionamentos.
A baza fundamental de Nekrosius é aquí o xogo entre a presenza e a ausencia do artista da fame: a narradora é e, ao mesmo tempo, non é o protagonista da historia, e nese distanciamento atopa o director o antídoto contra a tentación de facer metáfora da prosa cirúrxica de Kafka. A frialdade con que se presentan os feitos non se afasta moito do desapaixonamento con que o autor disecciona o problema da liberdade do artista e provoca que o público permaneza engaiolado polo que ocorre sobre as táboas pero sen que a empatía ocupe un lugar na admiración.
Quizais esa é a mensaxe que recolle Nekrosius de Kafka e que transmite coa humildade do verdadeiro artista, que se pon nas mans do capricho do público sabendo que o seu recoñecemento signifícao todo e, ao final, non vale nada.
A hunger artist de Franz Kafka
Director: Eimuntas Nekrosius
Compañía: Meno Fortas
Elenco: Viktorija Kuodytė, Vygandas Vadeiša, Vaidas Vilius e Genadij Virkovskij
Deseño do espazo escénico: Marius Nekrošius
Iluminación: Audrius Jankauskas
Espazo sonoro: Arvydas Dūkšta
Vestiario: Nadežda Gultiajeva
Tremoia: Genadij Virkovskij
MIT Ribadavia. Auditorio do Castelo. 22 de xullo de 2017.
