O teatro acompaña á humanidade dende a noite dos tempos. Hai quen fala de teatralidade na representación dos mesmos ritos que falaban e invocaban a caza, do nacemento dos mitos.
Dende entón, o teatro serve de lugar onde as persoas imos a entender mellor o mundo no que vivimos. A escena propicia a reflexión, a memoria, a confrontación co incómodo. Así o entenderon Piscator, Brecht ou Artaud, comprometidos coa posibilidade dun cambio social a través das artes escénicas. Pero tamén moitos outros, como Jacob Levy Moreno ou Augusto Boal e o seu Teatro Social: o teatro como ferramenta de autocoñecemento individual e de transformación colectiva. Poderiamos mesmo remontarnos a Aristóteles e aos primeiros gregos, e a “pedagoxía da catarse” ou voar ata Grotowsky, Barba, Brook ou Mnouchkine, e falar do teatro comunitario, do Living Theatre, por exemplo.
Non é preciso forzar ao teatro para que sirva a un propósito social, porque xa o leva incluído nas súas raíces. Ao falar da materia mesma da que estamos feitos os seres humanos, é inevitable que leve consigo unha mirada sobre o como somos e como nos comportamos.
Imos ao teatro para mirarnos aos ollos.
Se o teatro fala da sociedade na que habita (e mesmo do seu futuro), a decisión sobre o “que falar” nunha peza ou proposta escénica é fundamental, xa que amosa o punto de vista da persoa ou equipo creador da mesma e, polo tanto, o seu compromiso social. Isto é inevitable, toda vez que, queiramos ou non, os seres humanos somos seres políticos. Así, todo teatro é teatro político. Inconsciente ou conscientemente.
Neste senso, cada vez son máis as propostas que falan da realidade LGTBIQ+ dende diversos puntos de vista. Tamén se falamos do teatro galego, que non é alleo ao mundo no que vive, atopamos propostas que reflicten e reflexionan sobre o seu particular. Véñenme á memoria Microspectivas dun marica millenial de Incenciaria, Festina Lente do Colectivo Vacaburra, Feminíssimas de DeSte Xeito Producións ou por suposto, Elisa e Marcela, d’A Panadaría, por mencionar só unhas poucas das que aínda están enriba dos nosos palcos. Por outra banda, a existencia dun festival como o CoruFest, organizado por Gustavo del Río e Xosé Leis n’A Coruña, fala tamén do nivel de compromiso que o teatro galego ten para co colectivo LGTBIQ+ e a necesidade de amosar a diversidade afectivo-sexual como unha normalidade.
Mais estamos a vivir tempos complexos e a loita polos dereitos civís, posta en cuestión e en dúbida por tentativas parafascistas, fai que sexa preciso que a nosa posición teña que ser clara e radical (do latín radicalis, “relativo á raíz”), é dicir: ben plantada no chan das nosas conviccións.
É preciso que o teatro sexa pois, un teatro comprometido coa nosa realidade social e que esta reflicta a riqueza na que vivimos e na que queremos seguir vivindo. Fronte á pretensión de imposición de modelos restritivos, heteronormativos e castradores, propostas de vivencias diversas, reais e combativas. Fronte á ideoloxía do cisxénero, a realidade da pluralidade. Fronte á invisibilización, pluma. Estamos aquí e non imos marchar.
Hai uns días convidáronme a escribir e ler un manifesto contra a agresión homófoba que sufriu un compañeiro. Aceptei sen dubidalo non só porque concorde coa protesta, nin polo aprecio que lle teño ao rapaz, senón porque é preciso alzar a voz e falar claro. Dicir “NON” é preciso, imprescindible. O silencio é cómplice do maltrato. É necesario que se escoiten as voces dxs que non queremos vivir nun mundo discriminatorio, onde a agresión é a resposta á liberdade individual, un mundo que algún/hxs queren cheo de armarios.
No armario, que se meta quen non queira mirar as cores do arco da vella.
Digamos “NON” dende as aulas e dende as rúas, dende os púlpitos e os atrís, dende os estrados, os despachos e os escanos, pero sobre todo dende os palcos, porque aí é onde mellor amosamos a realidade na que vivimos e toda a complexidade da raza humana, a nosa marabillosa riqueza creativa.
Digamos “NON” alto e claro.
