“¡Viva la Quinta Brigada!
Rumba la, rumba la, rumba la
¡Viva la quinta brigada!
Rumba la, rumba la, rumba la
Que nos cubrirá de glorias
¡Ay, Carmela! ¡Ay, Carmela!
Que nos cubrirá de glorias
¡Ay, Carmela! ¡Ay, Carmela!”
Rolando Alarcón
4 horas e 30 minutos. Iso é o tempo que precisas se queres ver a última peza de Andrés Lima, 1936. Con descansos, iso si. Trátase dunha peza sobre teatro documento longa, intensa, con infinidade de datos na que coido non quedou case nada por contar.
Tiven a sorte de poder ver anteriores montaxes do director como Prostitución (2019) e Shock I: El Cóndor y el Puma (2021) e podo constatar que o traballo de investigación e rigorosidade que hai detrás de 1936 non defrauda. A temática desta vez é a guerra civil. Coa memoria histórica como pano de fondo, Lima trae aos escenarios unha peza sobre os acontecementos da guerra civil española. Quizais nunca viramos unha peza tan extensa, documentada nin tan necesaria como esta até o de agora, polo menos no referente á memoria histórica.
En escena están Antonio Durán “Morris”, Alba Flores, Natalia Hernández, María Morales, Paco Ochoa, Blanca Portillo, Guillermo Toledo, Juan Vinuesa acompañados polo Coro de Jóvenes de Madrid, que se vai encargar de dar ambientación ao espazo sonoro.
A peza achega infinidade de datos sobre este período convulso da nosa historia. Realiza unha análise na queconverxen personaxes históricos con personaxes actuais que investigan o feito histórico.
Partindo dende os ensaios previos ás olimpíadas do 36, suspendidas polo alzamento militar, viaxamos ao pasado da man de personaxes históricos clave como Franco, Queipo de Llano, Mola, Azaña, Clara Campoamor, Dolores Ibárruri, Largo Caballero ou simplemente as voces dos pobos ocupados polas tropas franquistas.
Transitamos pola conspiración, a guerra, os enfrontamentos entre persoas do mesmo bando, a unión que manteñen os sublevados, a defensa de Madrid, o desastre da batalla do Ebro, a creación do himno fascista, a fame, o sono, o terror, ou o exilio. E a pesar do dramatismo da peza, esta tamén deixa momentos para o comic relief, como acontece coa escena ente Franco e Franco pai (Juan Vinuesa e Morris), ou o monólogo do personaxe de Guerra Civil (Natalia Hernández) que desprende simpatía e tenrura.
O espazo escénico (Beatriz San Juan, quen tamén se encarga do vestiario) destaca pola súa sobriedade e minimalismo, dando total protagonismo aos actores e o coro durante toda a peza.
Con todo, destacamos o inmenso traballo de interpretación das actrices e actores que defenden con habelencia todos e cada un dos personaxes que interpretan. Mais gustaríame subliñar tamén a complexidade do texto, que corre a cargo de Albert Boronat, Juan Cavestany, Andrés Lima e Juan Mayorga. Hai que salientar tamén a dificultade de poñer este texto en pé: un resumo de tres cruentos anos en tres actos. Unha peza que primeiro mostra para analizarse a si mesma despois.
Unha peza que malia facerse longa, medra até o final. Unha peza que non deixa indiferente a ninguén.
