Este artigo é máis unha reflexión que unha crítica.
Porque, que fai que un espectáculo, aínda dispondo de todos os materiais e predisposicións de forma propicia, acabe por non resultar?
Obviamente haberá quen non estea de acordo comigo e pense que La violación de Lucrecia foi unha proposta decente, mesmo boa (de feito, levou varios premios no 2023 e 2024), mais eu, se son honesto, teño que dicir que saín da función tirando á indiferenza ou, acaso, un chisco triste.
Porque, como público afeito ao teatro e á análise do mesmo e dos mecanismos que axudan a que un espectáculo acade a atención do público e remova -dalgún xeito- as nosas almas, penso que esta foi unha ocasión que tiña todos os ingredientes para acadar ese efecto mais non o logrou.
E son ben consciente de afirmar isto mesmo sabendo que houbo quen, entre o público, se ergueu da súa butaca para regalar un aplauso que, por outra banda, non creo que fose desmerecido.
Porque, como digo, estaban todos os ingredientes e estaban ben colocados:
Para comezar, unha dramaturxia esmerada, baseada no poema orixinal de William Shakespeare, The Rape of Lucretia, sobre o motivo da violación da dama romana Lucrecia polo capitán do seu esposo, o príncipe Tarquinio.
Unha dramaturxia que leva o asunto cara á traxedia máis clásica (non en van estamos ante unha proposta de teatro clásico), mais fracturándoa e mesturándoa con dúas liñas dramáticas máis: a violación dunha rapaza nos nosos días e as reflexións da propia actriz sobre os feitos que está a representar.
Unha dramaturxia que non só denuncia unha traxedia absolutamente actual e enraizada no profundo machismo da nosa sociedade, senón que nos presenta a tráxica reflexión de que todes nós, sen ningún xénero de dúbida, temos nas nosas veas o sangue dalgún violador e dalgunha muller violada.
A dirección, firmada polo mesmo autor da dramaturxia, Alfonso Zurro, tampouco anda para nada desatinada, aproveitando un espazo escénico que se transforma para levarnos ás cloacas da miseria dos homes (os violadores), ou conformando unha coreografía grazas á que a actriz é quen de desenvolver no mesmo escenario os diferentes espazos e tempos nos que acontecen as diferentes liñas dramáticas.
Como digo, o espazo está ben aproveitado e cunha proposta interesante de ir desvelando a miseria aos poucos, a iluminación xoga cos vermellos, as luces máis frías e os escuros…
A propia actriz da peza, Lorena Ávila, non deixa dúbidas do seu bo oficio, despregando o texto e os movementos con pulcritude e firmeza e mantendo a atención sobre si durante todo o espectáculo.
Penso que un dos motivos polo que a peza non resultou é o feito de empregar a declamación como técnica principal para dicir o texto. Así as palabras nacen xa mortas, sen vida humana que as alumee, e é moi difícil para un ser humano darlla.
Por outra banda, creo que a dramaturxia, coa súa mestría e complexidade (especialmente nos momentos que a actriz denuncia a complicidade de Shakespeare co texto), comete o erro de ser previsíbel. Todos coñecemos a lenda de Lucrecia, mais tamén intuímos como vai decorrer a proposta e mesmo como vai rematar.
Ademais, o feito de presentar a Tarquinio coa voz dun “malote” de barrio tampouco axuda.
Mais a miña aposta —absolutamente persoal— vai polo material en si mesmo: un material tan duro e tan potente que parece tocar con algún tipo de bloqueo —mesmo probablemente inconsciente— que fai que non se poda conectar de verdade con el.
Sexa como sexa, Lucrecia está morta: é unha peza que non traspasa, que non acada romper o escenario e chegar ao patio de butacas. Unha verdadeira mágoa, sabendo que a aposta por esta produción non é pequena e que, ademais, ten todos os materiais que poderían facer que Lucrecia tivese un novo momento de gloria.
