Moverse no tempo
Puidera ser que todo nacese da estrita observación científica. Que o universo, a vida enteira, estivese recollido no preparado dun microscopio. Que iso que algúns chaman “Deus”, non sexa máis que os ollos dun/hx científicx que nos observa, que analiza os nosos cambios, a nosa evolución, a nosa decadencia.
O proceso artístico non anda tan afastado do científico, xa que ambos basean os seus traballos na observación da vida humana. O foco está posto nalgún dos aspectos que o ser humano desenvolve no cotiá (ou no extracotiá) e, dende aí, analízase, disecciónase, e finalmente extráese unha conclusión.
Neste caso, a conclusión é a danza. A danza do corpo en decadencia, do corpo polo que pasa o tempo e a vida e o que o ser humano fai con esa vida. A carne cae. Os músculos tórnanse fláccidos. Os ósos perden masa, densidade, resistencia. As articulacións renxen. E malia todo, a bailarina é capaz de danzar, de expresarse co seu movemento, de facer arte co corpo. E así, danzar, danzar, danzar até morrer.
A vida está contida nun lente de observación microscópica. Nela, os diversos organismos que descompoñen a materia nacen e viven dela. Devórana, absórbena e a transmutan en outra cousa. Será por iso que estes espazos enchidos de mofo son os contenedores da nova vida, portas a novas dimensións da existencia onde coliden o pasado, o presente e o futuro, e asemade as posibilidades infinitas das existencias cruzadas, como ben amosa esta peza nun dos seus achados máis interesantes ao meu ver: as video-creacións e video-proxeccións (territorio dos artistas David Benito e Carlos Gárate); espazos onde conviven o gravado e o vivo, onde permutan e superpóñense, creando novas dimensións.
Cando entras a El nacimiento de la bailarina vieja, atopas xa a base teórica sobre a que se sustenta este espectáculo: un cultivo orgánico en descomposición permanente, ao que x espectador/x pódese achegar de xeito microscópico axexando nas súas intimidades ao mirar por unha lente electrónica. Esta paisaxe lévanos xa a un mundo alternativo, entre marciano e cuántico, servindo ao mesmo tempo de introdución para o espectáculo que xa comezou.
El nacimiento de la bailarina vieja é, precisamente, un traballo que nace dun proxecto de investigación, chamado La edad de la carne, e no que a bailarina e coreógrafa Elena Córdoba observa o proceso de envellecemento do corpo e como este afecta á creación artística, especialmente ás artes do corpo. Apoiada neste enorme dispositivo científico-creativo, a bailarina invítanos a somerxernos no universo da “bailarina vella”, metáfora da figura grácil e artística, convertida agora nunha masa informe que non deixa de medrar e sobre a que, tamén, medra a mesma vida: plantas, flores. Así, a bailarina vella amósanos o futuro: converterse en nai-terra, unha vez a vellez chegue ao seu punto final e un milleiro de seres vivos, microscópicos, comecen a facer o seu labor de descomposición e transmutación. Da vida á morte, da morte á vida.
O proceso é cruel. A bailarina berra, adoece, contorsiónase, xeme, esfórzase, súa, amosa sen pudor o seu corpo e o paso do tempo polo mesmo. Non é doado, nun mundo que valora sobre todo a xunventude eterna ou, mellor dito, o non-paso-do-tempo, o que-non-se-note-que-pasan-os-anos. Non é doado, digo, facer esta reflexión tan espida.
El nacimiento de la bailarina vieja é un proxecto realizado co apoio do Programa de Ayudas a la Creación del Ayuntamiento de Madrid e a subvención da Comunidad de Madrid, en coprodución co CITEMOR Festival de Montemor-o-Velho (Portugal).
